-
1 озын итәкле
= озын чабулы длиннопо́лый, долгопо́лый, дли́нный (халат, плащ) -
2 озын чабулы
-
3 озын
1. прил.1)а) в разн. знач. дли́нный, до́лгийозын юл үтү — прое́хать дли́нный путь
озын исемлек — дли́нный спи́сок
озын чәч — дли́нные во́лосы
озын керфекләр — дли́нные ресни́цы
озын җиң — дли́нный рука́в
озын арага йөгерү — бежа́ть (бег) на дли́нные диста́нции
б) длиннопо́лый, долгопо́лый ( об одежде)см. тж. озын итәклеозын халат — длиннопо́лый хала́т
озын күлмәктән — в долгопо́лом пла́тье
2) дли́нный, высо́кий ( о росте)см. тж. буйчанозын кеше — высо́кий челове́к
озын булып үсү — расти́ (высо́ким)
3) в сочет. со словами на -лыа) с дли́нным, дли́нноозын канатлы — с дли́нными кры́льями, длиннокры́лый
озын мөгезле — с дли́нными рога́ми, длинноро́гий
озын мыеклы — с дли́нными уса́ми, длинноу́сый
озын муенлы — с дли́нной ше́ей, длинноше́ий
б) высоко-, длинно-озын кәүсәле нарат — высокоство́льная сосна́
озын сабаклы үсемлек — длинносте́бельное расте́ние
4) дли́нный, дли́тельный, до́лгий, продолжи́тельный (день, перерыв, рассказ и т. п.)кышкы озын кичләр — до́лгие зи́мние вечера́
озын тормыш юлы үтү — пройти́ до́лгий жи́зненный путь
озын маҗаралар соңында — по́сле дли́тельных приключе́ний
5) протя́жный2. нареч.озын көй — протя́жная пе́сня
1) дли́ннохат бик озын язылган — письмо́ напи́сано о́чень дли́нно
2) дли́нно, до́лго, простра́нноозын сөйләү — говори́ть до́лго
озын аңлату — объясня́ть дли́нно
•- озын аяклы
- озын бармаклы
- озын борынлы
- озын ботлы
- озын буйлы
- озын гомерле
- озын гәүдәле
- озын гомерле булу
- озын гомерлелек
- озын дулкынлы
- озын җепселле
- озын җитен
- озын итеп
- озын итәкле
- озын чабулы
- озын йонлы
- озын койрыклы
- озын койрыклы песнәк
- озын колаклы
- озын колаклы ябалак
- озын куллы
- озын култык
- озын сабаклы
- озын сузык
- озын сыйраклы
- озын тарантас
- озын тезген
- озын урыннар
- озын хикәя
- озын яллы••озын гомерле булыр (булырсың) — до́лго бу́дет (бу́дешь) жить
озын колак аша — см. озын колактан
озын сүзнең кыскасы — одни́м сло́вом, коро́че говоря́
озын теллелек — долгоязы́чие
озын телләр — злы́е языки́
озын торык — верзи́ла, ды́лда прост.
озын чәч — неодобр. волоса́тик (о мужчине, чаще о юноше)
озын ял — о́тпуск
озынга китү (сузылу) — затя́гиваться/затяну́ться
- озын берлекозынга сузу (җибәрү) — затя́гивать/затяну́ть (разговор, речь, собрание, вечер, спор и т. п.)
- озын сум
- озын колак
- озын колак хәбәре
- озын колактан
- озын телле -
4 итәкле
прил.1) с ( определённого качества) подо́лом; с какой-л. поло́юкиң итәкле пальто — пальто́ с дли́нными по́лами
озын итәкле камзул — длиннопо́лый камзо́л
2) с обо́рками, обо́рчатыйчелтәр итәкле алъяпкыч — фа́ртук с кружевны́ми обо́рками
бала итәкле күлмәк — пла́тье с обо́рками (вола́нами)
3) разг. оде́тая в ю́бку, в ю́бкекиң итәкле хатын-кыз — же́нщина в широ́кой ю́бке
-
5 длиннополый
-ая; -оеозын итәкле, озын чабулы ( кием) -
6 долгополый
-ая; -оеозын итәкле, озын чабулы -
7 иң
I сущ.1) ширина́ (листа, холста, ленты, реки, комнаты и т. п.)иңе бер метр ярымлык тукыма — ткань ширино́й в полтора́ ме́тра
2) попере́чник, разме́р в ширину́, диа́метр (бревна, бруса, бочки)бер иң киңлегендәге җәймә — простыня́ ширино́й в одно́ поло́тнище
дүрт иңнән торган җилкән — па́рус в четы́ре поло́тнища
3)а) иногда в ф. мн. ч. иңнәре плечо́иңнәрен җыерды — пожа́л плеча́ми
иңнән кагу — похло́пать кого-л. по плечу́
иңенә күтәрде — взвали́л на пле́чи;
б) межпле́чье•- иңе арту••иңгә иң торып — вме́сте, совме́стно
иңе буе бер — поперёк себя́ то́лще, в дверь не прохо́дит
иңен иңләү — обходи́ть, исходи́ть (исколеси́ть) вдоль и поперёк
иңеннән буена айкау — пройти́сь вдоль и поперёк
иңнән иңгә — от кра́я до кра́я
иңнән тау төшү — как гора́ с плеч (свали́лась)
иңнән төшү — свали́ться с плеч
иңнәргә күтәрү — взва́ливать (класть, положи́ть) на пле́чи, обременя́ть чем-л. (обычно работой, заботами, делами)
IIиңне иңгә куеп (терәп) — плечо́ в плечо́; плечо́м к плечу́
1) частица усил. слу́жит для образова́ния превосхо́дной сте́пени наре́чий и прилага́тельных: са́мый, наи-иң кирәкле — са́мый ну́жный, кро́вный
иң кечкенә — са́мый ма́ленький; мале́йший
иң әүвәлге — са́мый пе́рвый; перве́йший
иң озын көн — са́мый дли́нный день
2) ф. повтора - иң-иң са́мый-са́мыйиң-иңнәр арасында — среди́ са́мых-са́мых ( лучших)
•- иң беренчеләр
- иң зур
- иң зур уртак бүлүче
- иң кечкенә уртак кабатлы••иң аз дигәндә — см. иң азында
иң азы (яки киме) — см. иң азында
иң башлап — са́мым пе́рвым де́лом
иң күбе(ндә) — ма́ксимум; са́мое бо́льшее; не бо́лее чего-л., мно́го-мно́го, от си́лы
иң элек (әүвәл) — пре́жде всего́, пе́рвым де́лом
- иң кимендәиң яхшысы — в знач. вводн. сл. лу́чше всего́
-
8 состав
сущ.1) соста́в, совоку́пность люде́йҗирле комитетның яңа составы — но́вый соста́в ме́стного комите́та
президиум составын раслау — утверди́ть соста́в прези́диума
делегация составына кертү — ввести́ в соста́в делега́ции
командирлар составы — кома́ндный соста́в
2) соста́в, совоку́пность часте́йтелнең сүзлек составы — слова́рный соста́в языка́
җөмлә составы — соста́в предложе́ния
туфрак составы — соста́в по́чвы
даруның химик составы — хими́ческий соста́в лека́рства
3) соста́в, соедине́ние, смеськиемдәге тапны бетерә торган состав — пятновыводя́щий соста́в
4) ж.-д. соста́в, ряд ваго́новйөкле состав — гружёный соста́в
тимер юл составы — железнодоро́жный соста́в
озын состав — дли́нный соста́в
-
9 вельбот
См. также в других словарях:
мальва — Озын сабаклы һәм эре чәчәкле декоратив үлән; Тырнак гөл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
корык — 1. Чабып барган атны яки кыргый хайванны эләктереп аулау өчен бер башына элмәкле бау тагылган озын колга. Гомумән колга, озын киртә 2. иск. Борынгы сугышларда дошманны ат өстеннән егып әсирлеккә алу өчен кулл. бер башы элмәкле бау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эт — 1. Кеше тарафыннан сакта, аучылыкта, җиңүдә һ. б. ш. эшләрдә файдаланыла торган, бүре нәселеннән булган йорт хайваны 2. Тиргәшү сүзе булып йөри нишләтә бу эт акчаны? 3. Аерым бер интонация белән әйтелеп, кем. б. хуплауны, нәр. б. соклануны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гөлбаба — Оешма чәчәклеләр семь. уентыклы озын яфраклы, озын сабакчыкларга урнашкан йонлач сары кәрзин чәчәкле үсемлек; рус. Кульбаба … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төлке — 1. Этләр семь. озынча борынлы, кабарып торган озын койрыклы ерткыч хайван. Шул хайванның тиресе. с. Шул хайван тиресеннән тегелгән 2. Бик хәйләкәр, юмакай, астыртын эш йөртүче кеше тур. әйтелә. ТӨЛКЕ КОЙРЫГЫ, ТӨЛКЕ КОЙРЫК – 1. Чук чәчәкле үлән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тырнак — 1. Кеше бармакларының очына үскән каты мөгез катлау 2. Күп кенә хайван яки кош бармакларының очында очлы, кәкре мөгез матдә 3. күч. ТЫРНАГЫ – Рәхимсез хакимлек, бәйлелек 4. Чананың табаны белән үрәчәсен тоташтыра торган тешләрнең берсе. Тәгәрмәч… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тычкан — 1. Хуҗалыкка зыян китерә торган, озынча башлы, озын шәрә койрыклы, гадәттә соры вак кимерүче хайван 2. (Атның корсагында, янтыгында) бик каты чәнчүдән гыйб. авыру 3. Атларда: борын һәм бугаздагы лайлалы катлау ялкынсынуыннан гыйб. йогышлы авыру;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Татарская Автономная Советская Социалистическая Республика — (Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы) Татария (Татарстан), в составе РСФСР. Образована 27 мая 1920. Расположена на В. Восточно Eвропейской равнины, по среднему течению Волги. Площадь 68 тысяч км2. Население 3299 тыс. чел … Большая советская энциклопедия
аркан — I. Ишеп эшләнгән, бер башы элмәкле озын юан бау. II. АРКАН – с. 1. Аркага, юл уңаена исә торган (җил тур.) 2. рәв. Аркасын куеп, арка белән аңа аркан борылып... . Аркага яткан хәлдә, чалкан аркан йөзү 3. диал. Аркылы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басма — I. и. 1. Баскычның басып менә торган аратасы яки киртләче 2. Өйалды баскычы. Басып яки утырып тору өчен бер генә тактадан торган җайланма көймә б. сы 3. Су кырыеннан эчкәрәк кереп басып торырга (йөрергә) уңайлы булсын өчен ясалган, корылган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бугалак — 1. Нечкә тимерчыбыктан яки кылдан ясалган, элмәк сыман тозак 2. Бер очы элмәкле озын аркан (кыргый яки өйрәтелмәгән атларның һ. б. ш. муеныннан эләктерү өчен) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
